Giá tham chiếu, giá trần, giá sàn là gì? Ý nghĩa đối với nhà đầu tư

Khi mới bắt đầu tham gia thị trường chứng khoán, bạn sẽ thấy bảng giá với các cột màu xanh, đỏ, tím và các thuật ngữ như giá tham chiếu, giá trần, giá sàn có thể gây bối rối. Tuy nhiên, hiểu rõ các khái niệm này không chỉ giúp bạn nắm bắt kiến thức cơ bản mà còn giúp bạn đặt lệnh giao dịch chính xác và hiểu được cách hoạt động của thị trường.

Đây là những yếu tố quan trọng giúp bạn đánh giá biên độ dao động của cổ phiếu trong một ngày. Việc hiểu đúng các khái niệm này sẽ giúp bạn tự tin hơn trong mỗi giao dịch.

Bài viết này sẽ giải thích một cách đơn giản và dễ hiểu về ba mức giá cơ bản này cùng với các ví dụ thực tế để bạn có thể nắm rõ và áp dụng hiệu quả khi tham gia thị trường.

Giải mã từng khái niệm: Tham Chiếu – Trần – Sàn

Dưới đây là ba khái niệm quan trọng giúp xác định biên độ dao động giá của cổ phiếu trong một ngày giao dịch.

Giá tham chiếu là gì? (Điểm xuất phát)

Giá tham chiếu (thường được hiển thị màu vàng trên bảng giá) là mức giá cơ sở được sử dụng để tính toán giới hạn trên và giới hạn dưới của cổ phiếu trong ngày giao dịch hôm nay. Đối với cổ phiếu đang niêm yết, giá tham chiếu của ngày hôm nay là giá đóng cửa của ngày giao dịch hôm trước.

Ví dụ: Nếu giá cổ phiếu FPT đóng cửa ngày thứ Hai là 135.000 VNĐ, thì mức giá cơ sở của ngày thứ Ba cũng sẽ là 135.000 VNĐ.

Các trường hợp đặc biệt:

• Ngày giao dịch đầu tiên: Giá tham chiếu là mức giá chào sàn do tổ chức niêm yết đề xuất.
• Ngày giao dịch không hưởng quyền: Nếu công ty chia cổ tức hay phát hành thêm cổ phiếu, mức giá này sẽ được điều chỉnh theo công thức đặc biệt để phản ánh sự thay đổi quyền lợi cho cổ đông.

Giá trần là gì? (Giới hạn tối đa)

Giá trần (thường hiển thị màu tím trên bảng giá) là mức giá cao nhất mà cổ phiếu có thể giao dịch trong ngày. Mức giá này giúp hạn chế sự hưng phấn quá mức của thị trường, ngăn không cho giá cổ phiếu bị đẩy lên quá cao một cách phi lý trong phiên giao dịch.

Cách tính: Mức giá tối đa = Giá tham chiếu x (1 + Biên độ dao động)

Giá sàn là gì? (Giới hạn tối thiểu)

Giá sàn (thường được hiển thị màu xanh lơ trên bảng giá) là mức giá thấp nhất mà cổ phiếu có thể giao dịch trong ngày. Mức giá này giúp ngăn chặn tình trạng bán tháo hoảng loạn và ổn định tâm lý nhà đầu tư khi có tin tức xấu tác động đến thị trường.

Mức giá tối thiểu = Giá tham chiếu x (1 – Biên độ dao động)

Ví dụ thực tế về cách tính giá trần – sàn chi tiết

Biên độ dao động của cổ phiếu trong ngày giao dịch được quyết định bởi quy định của từng sàn giao dịch. Mỗi sàn có một mức biên độ dao động riêng và cách tính giá trần, giá sàn khác nhau.

Ví dụ trên sàn HOSE (Biên độ ±7%)

• Cổ phiếu: FPT (CTCP FPT)
• Giá tham chiếu (màu vàng): 135.000 VNĐ

Tính giá trần (màu tím): 135.000 x (1 + 7%) = 135.000 x 1.07 = 144.450 VNĐ Theo quy tắc làm tròn của HOSE, giá trần sẽ được làm tròn xuống hàng trăm gần nhất. → Giá trần thực tế: 144.400 VNĐ

Tính giá sàn (màu xanh lơ): 135.000 x (1 – 7%) = 135.000 x 0.93 = 125.550 VNĐ → Giá sàn thực tế: 125.500 VNĐ

Ví dụ trên sàn HNX (Biên độ ±10%)

• Cổ phiếu: PVS (TCT Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam)
• Giá tham chiếu (màu vàng): 45.000 VNĐ

Tính giá trần (màu tím): 45.000 x (1 + 10%) = 45.000 x 1.1 = 49.500 VNĐ Theo quy tắc làm tròn của HNX, giá trần được làm tròn xuống hàng trăm gần nhất. → Giá trần thực tế: 49.500 VNĐ

Tính giá sàn (màu xanh lơ): 45.000 x (1 – 10%) = 45.000 x 0.9 = 40.500 VNĐ → Giá sàn thực tế: 40.500 VNĐ

Ví dụ trên sàn UPCOM (Biên độ ±15%)

• Cổ phiếu: VGT (Tập đoàn Dệt May Việt Nam)
• Giá tham chiếu (màu vàng): 15.000 VNĐ

Tính giá trần (màu tím): 15.000 x (1 + 15%) = 15.000 x 1.15 = 17.250 VNĐ Theo quy tắc làm tròn của UPCOM, giá trần sẽ được làm tròn xuống hàng trăm gần nhất → Giá trần thực tế: 17.200 VNĐ

Tính giá sàn (màu xanh lơ): 15.000 x (1 – 15%) = 15.000 x 0.85 = 12.750 VNĐ → Giá sàn thực tế: 12.700 VNĐ

Bảng tóm tắt biên độ dao động các sàn (Cập nhật 2025)

Tại sao cần có giới hạn trần – sàn? Ý nghĩa với nhà đầu tư

Những khái niệm này có vai trò gì và tại sao lại quan trọng đối với thị trường chứng khoán? Câu trả lời là vì chúng giúp tạo sự ổn định và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Ổn định thị trường

Các giới hạn này hoạt động như một “bộ giảm xóc” trên thị trường, ngăn chặn những cú sốc giá quá lớn trong một phiên giao dịch. Nếu không có chúng, thị trường có thể trở nên quá biến động, ảnh hưởng đến tâm lý của nhà đầu tư.

Cụ thể, trong những lúc có tin đồn hoặc khi thị trường bị hoảng loạn, biên độ trần/sàn giúp hạn chế các biến động mạnh, bảo vệ các nhà đầu tư nhỏ lẻ khỏi những thiệt hại không đáng có.

Tín hiệu về sức mạnh cung/cầu

• Cổ phiếu kịch trần (tăng hết biên độ dao động) với dư mua lớn: Điều này cho thấy lực cầu rất mạnh, tức là phe mua đang áp đảo hoàn toàn và giá cổ phiếu có thể tiếp tục tăng mạnh trong những phiên tiếp theo.
• Cổ phiếu kịch sàn (giảm hết biên độ dao động) với dư bán lớn: Lúc này, lực cung rất mạnh, tức là phe bán đang chiếm ưu thế và thị trường có thể chịu thêm áp lực giảm trong tương lai.

Các mức giới hạn này không chỉ giúp bạn nắm bắt tình hình thị trường mà còn là công cụ quan trọng để đánh giá sức mạnh của các lực cung cầu.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Tôi có thể đặt lệnh mua/bán ngoài khoảng giá trần – sàn không?

Không, bạn không thể đặt lệnh mua hoặc bán ngoài biên độ dao động của giá trần và giá sàn. Hệ thống giao dịch sẽ tự động từ chối các lệnh có mức giá cao hơn giá trần hoặc thấp hơn giá sàn đã được quy định.

2. Giá trần – sàn có áp dụng cho phiên ATO/ATC không?

Có, biên độ dao động của giá trần và giá sàn vẫn được áp dụng cho các phiên ATO (mở cửa) và ATC (đóng cửa). Điều này có nghĩa là giá khớp lệnh trong phiên ATO và ATC không thể vượt qua mức giá đã được xác định từ đầu ngày.

3. Ngày đầu tiên cổ phiếu chào sàn thì biên độ là bao nhiêu?

Trong ngày giao dịch đầu tiên của cổ phiếu, biên độ dao động sẽ rộng hơn so với ngày thường:

• HOSE và HNX: ± 20%
• UPCOM: ± 40%

Điều này giúp cổ phiếu có đủ không gian dao động trong ngày đầu tiên niêm yết, khi chưa có nhiều dữ liệu về giá cả.

4. Tại sao tôi thấy một số cổ phiếu không có giá trần – sàn?

Đó là các chứng chỉ quỹ (ETF). Theo quy định của sàn giao dịch, chứng chỉ quỹ không áp dụng biên độ dao động giá, vì chúng là các sản phẩm tài chính đặc biệt có giá trị phản ánh giá trị tài sản cơ sở, không bị giới hạn bởi giá trần hay giá sàn như cổ phiếu thông thường.

Xem thêm: Các loại lệnh trong chứng khoán: ATO, ATC, LO, MTL – hiểu đúng để giao dịch hiệu quả

Kết luận

Việc hiểu rõ giá tham chiếu, giá trần, giá sàn là gì và cách tính toán chúng là bước đầu tiên vô cùng quan trọng đối với mọi nhà đầu tư. Đây là những kiến thức cơ bản nhưng lại rất cần thiết, giúp bạn nắm bắt được những “luật chơi” của thị trường chứng khoán.

Khi bạn biết cách xác định các mức giá này, bạn sẽ hiểu được giới hạn dao động của cổ phiếu trong mỗi ngày giao dịch. Điều này không chỉ giúp bạn đặt lệnh chính xác mà còn giúp bạn đọc vị được sức mạnh của dòng tiền trong mỗi phiên giao dịch.

Với kiến thức này, bạn sẽ tự tin hơn khi tham gia vào thị trường, đưa ra quyết định giao dịch hợp lý và tránh được những rủi ro không đáng có.