Ngân hàng Nhà nước bơm tiền ảnh hưởng gì? Nhà đầu tư nên làm gì khi NHNN bơm tiền?

Khi theo dõi báo chí và tin tức tài chính, hẳn bạn từng nghe đến cụm từ “Ngân hàng Nhà nước bơm tiền”, đặc biệt khi bối cảnh kinh tế chung đang cần một “cú hích”. Có thể bạn đã hình dung đến chiếc máy in tiền chạy hết công suất để tạo ra lượng tiền mặt mới khổng lồ và bắt đầu lo lắng về lạm phát. 

Thực tế, khi nhắc đến việc Ngân hàng Nhà nước bơm tiền, đó là một câu chuyện vĩ mô hoàn toàn khác, và tất nhiên, nó có tác động đến toàn bộ nền kinh tế. Trong bài viết sau, VNSC sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm “bơm tiền” cũng như nó thực sự tác động ra sao đến lãi suất, lạm phát. Và quan trọng nhất, khi là một nhà đầu tư, bạn nên đầu tư vào đâu khi Nhà nước bơm tiền để bảo vệ tài sản hay có chiến lược sinh lời hiệu quả?

Hiểu đúng “Ngân Hàng Nhà Nước bơm tiền” là gì?

Thuật ngữ “Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bơm tiền” (hay Chính sách Tiền tệ Nới lỏng) là một thuật ngữ tài chính mô tả hành động của Ngân hàng Trung ương (SBV) nhằm tăng tổng cung tiền trong nền kinh tế.

“Bơm tiền” KHÔNG (chỉ) là in thêm tiền giấy 

Hiểu lầm phổ biến nhất là “bơm tiền” đồng nghĩa với việc in thêm tiền giấy mới. Thực tế, việc in thêm tiền giấy mới (M0) chỉ là một phần rất nhỏ trong tổng cung tiền. Trong kinh tế học, NHNN bơm tiền là hành động nhằm tăng tổng cung tiền M2 trong nền kinh tế. Tổng cung tiền này sẽ bao gồm:

• Tiền mặt lưu thông (M0).
• Tiền gửi không kỳ hạn và tiền gửi có kỳ hạn của người dân và doanh nghiệp tại các ngân hàng thương mại.

Mục tiêu của việc “bơm tiền” (hay tăng tổng cung) là làm cho tiền “rẻ” hơn và “dễ” tiếp cận hơn, qua đó khuyến khích doanh nghiệp vay vốn để sản xuất kinh doanh và người dân tăng cường chi tiêu. Cụ thể:

• Giảm chi phí: Lãi suất vay giảm trên thị trường liên ngân hàng và lãi suất cho vay thương mại.
• Khuyến khích kinh doanh: Khi tiền rẻ, doanh nghiệp được khuyến khích vay vốn để sản xuất kinh doanh, mở rộng đầu tư. 
• Kích thích tiêu dùng: Người dân có thể tăng cường chi tiêu nhờ lãi suất vay tiêu dùng thấp hơn.

3 công cụ “bơm tiền” chính của Ngân hàng Nhà nước 

Thay vì in tiền, Ngân hàng Nhà nước sử dụng các công cụ để điều tiết lượng tiền:

1. Nghiệp vụ thị trường mở (OMO): Đây là công cụ quan trọng và được sử dụng thường xuyên nhất. Khi muốn bơm tiền qua OMO, Ngân hàng Trung ương mua lại các giấy tờ có giá (trái phiếu chính phủ) từ các Ngân hàng Thương mại (NHTM). Hành động này bơm trực tiếp tiền vào hệ thống NHTM, tăng lượng tiền dự trữ của họ và khuyến khích họ cho vay ra ngoài thị trường.

Số liệu mới nhất cho thấy cơ chế này hoạt động rất tích cực. Cụ thể, trong tháng 10/2025, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện bơm ròng 40,2 nghìn tỷ đồng vào hệ thống thông qua kênh OMO. Động thái này bao gồm việc bơm tổng cộng 290 nghìn tỷ đồng để hỗ trợ thanh khoản, bù đắp cho lượng tín phiếu đáo hạn lớn, giúp ổn định dòng tiền trong hệ thống. (Theo VnEconomy)

2. Giảm lãi suất điều hành: SBV có thể giảm các mức lãi suất chủ chốt (như lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái chiết khấu). Khi lãi suất điều hành giảm, các ngân hàng thương mại có thể vay tiền từ SBV với chi phí rẻ hơn, từ đó có cơ sở để giảm lãi suất cho vay ra nền kinh tế, kích thích tăng trưởng tín dụng. 

3. Giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc: Đây là công cụ ít được sử dụng hơn. SBV có thể yêu cầu các ngân hàng thương mại giữ ít tiền mặt hơn (giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc). Phần tiền “dôi” ra này sẽ được các ngân hàng dùng để cho vay, làm tăng cung tiền.

Tại sao Ngân Hàng Nhà Nước lại quyết định “bơm tiền”? 

Hành động Ngân hàng Nhà nước bơm tiền (hay còn gọi là “nới lỏng tiền tệ”) không phải là ngẫu nhiên. Nó thường xuất phát từ một trong hai mục tiêu chính: 

Kích thích tăng trưởng kinh tế

Đây là lý do phổ biến nhất. Khi nền kinh tế tăng trưởng chậm lại, tăng trưởng tín dụng (cho vay) thấp, các doanh nghiệp gặp khó khăn trong mở rộng sản xuất, SBV sẽ “bơm tiền” để hạ mặt bằng lãi suất. 

Lãi suất rẻ,  giúp chi phí vốn giảm đi, doanh nghiệp và người dân được khuyến khích vay vốn để đầu tư, mở rộng sản xuất hoặc vay mua sắm tiêu dùng, từ đó thúc đẩy tăng trưởng GDP và tạo ra việc làm. Đây là lý do phổ biến và quan trọng nhất, đặc biệt khi nền kinh tế có dấu hiệu suy thoái hoặc tăng trưởng dưới mức tiềm năng. 

Trong 10 tháng đầu năm 2025, đầu tư công đạt 18,5 tỷ USD (tăng 57,9% so với cùng kỳ). Việc bơm tiền lúc này đóng vai trò song hành, hỗ trợ nguồn vốn lưu thông để Chính phủ đẩy mạnh giải ngân đầu tư công nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cuối năm. (Theo VnEconomy)

Cần lưu ý rằng, nếu bơm tiền quá mức có thể dẫn đến lạm phát (tăng giá cả) và bong bóng tài sản (vd: chứng khoán, bất động sản).

Hỗ trợ thanh khoản hệ thống

Đôi khi, hệ thống ngân hàng có thể gặp khó khăn về thanh khoản (khan hiếm tiền mặt tạm thời) do các yếu tố như:

• Sự rút tiền ồ ạt của khách hàng.

• Sự mất cân đối về kỳ hạn vốn (cho vay dài hạn nhưng huy động ngắn hạn).

• Sự chậm trễ trong thanh toán liên ngân hàng.

NHNN sẽ “bơm tiền” tạm thời qua các nghiệp vụ như thị trường mở (mua giấy tờ có giá hoặc cho vay ngắn hạn) để cung cấp tiền mặt cho các NHTM đang thiếu hụt. Mục tiêu chính là để đảm bảo hệ thống hoạt động trơn tru, giữ cho lãi suất liên ngân hàng không tăng quá cao, và ngăn chặn nguy cơ khủng hoảng niềm tin lan rộng. Hành động này mang tính cấp bách và kỹ thuật, nhằm duy trì sự ổn định tài chính.

Tháng 10/2025 là ví dụ điển hình cho mục tiêu này. Hệ thống ngân hàng đối mặt với áp lực kép: khối lượng repo đáo hạn lớn (khoảng 250 nghìn tỷ đồng) và nhu cầu tín dụng tăng cao cuối năm. Điều này khiến lãi suất liên ngân hàng qua đêm có lúc tăng nóng lên mức trung bình 5,7%.

Nhờ hành động bơm ròng 40,2 nghìn tỷ đồng kịp thời của NHNN, lãi suất bình quân liên ngân hàng sau đó đã hạ nhiệt, giảm về mức 4,3%/năm vào cuối tháng 10, đảm bảo thanh khoản hệ thống được thông suốt. (Theo VnEconomy)

Bơm tiền ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế và nhà đầu tư?

Hành động bơm tiền của NHNN là nhằm mục đích kích thích GDP và tăng trưởng tín dụng. Tuy nhiên, việc này tạo ra một chuỗi phản ứng kéo theo cả cơ hội và rủi ro lớn.

Lãi suất tiết kiệm giảm 

Đây là tác động đầu tiên và trực tiếp nhất. Khi tiền trong hệ thống dồi dào, các ngân hàng không còn “khát” vốn. Họ sẽ giảm lãi suất huy động (lãi suất tiết kiệm) để giảm chi phí. Khi NHNN bơm tiền vào hệ thống ngân hàng thương mại, lượng tiền dự trữ của các NHTM tăng lên (thanh khoản dồi dào). Các NHTM không còn “khát” vốn và không cần huy động tiền gửi với chi phí cao.

Hệ quả là các NHTM đồng loạt giảm lãi suất huy động (lãi suất tiết kiệm) để giảm chi phí vốn. Khi đó, lợi nhuận danh nghĩa giảm, người giữ tiền mặt hoặc gửi tiết kiệm sẽ nhận được ít hơn. 

Ngoài ra, nếu lãi suất tiết kiệm giảm xuống dưới tỷ lệ lạm phát, lợi nhuận thực tế của người gửi tiền sẽ bị âm, tức là tiền tiết kiệm bị “bào mòn” sức mua theo thời gian. Đây là tác động trực tiếp và nhanh nhất của việc tăng cung tiền.

Tuy nhiên, trong bối cảnh thực tế cuối năm 2025, dù NHNN bơm tiền hỗ trợ, áp lực lãi suất huy động vẫn có thể tăng nhẹ cục bộ (dự báo tăng 20-50 điểm cơ bản) do nhu cầu vốn mùa cao điểm. Điều này cho thấy việc “bơm tiền” đôi khi đóng vai trò kìm hãm đà tăng lãi suất quá nóng hơn là làm lãi suất giảm sâu ngay lập tức.

Rủi ro lạm phát tăng cao

Đây là rủi ro lớn nhất và là giới hạn của mọi chính sách nới lỏng tiền tệ. Khi một lượng tiền lớn (M2) được đưa vào lưu thông (do vay mượn và chi tiêu tăng) nhưng lượng hàng hóa và dịch vụ sản xuất ra không tăng tương ứng hoặc tăng chậm hơn, quy luật cung-cầu bị phá vỡ.

Quá nhiều tiền đuổi theo quá ít hàng hóa. Kết quả là giá cả mọi thứ, từ thực phẩm, xăng dầu, chi phí dịch vụ, đều đồng loạt tăng giá. Đây chính là lạm phát. Nếu NHNN không kiểm soát tốt, lạm phát có thể gây bất ổn kinh tế vĩ mô.

Giá trị tài sản tăng (Bong bóng tài sản)

Đây là phản ứng chiến lược của dòng tiền thông minh trước lãi suất thấp và rủi ro lạm phát. Khi lãi suất tiết kiệm quá thấp (kém hấp dẫn) và nỗi sợ lạm phát hiện hữu, dòng tiền sẽ không “ngủ yên” trong tiền mặt (tài sản bị mất giá). Nhà đầu tư sẽ tìm cách tháo chạy khỏi tiền mặt để tìm đến các kênh có khả năng sinh lời cao hơn hoặc bảo toàn giá trị.

Nhu cầu tăng đột biến trong khi nguồn cung các tài sản này có hạn (như vàng, đất đai, cổ phiếu chất lượng) sẽ đẩy giá các tài sản này lên cao, đôi khi tạo ra bong bóng tài sản nếu dòng tiền bơm ra không đi vào sản xuất thực.

Bằng cách theo dõi các chỉ số về lãi suất, lạm phát và thanh khoản, nhà đầu tư có thể điều chỉnh chiến lược của mình để tận dụng cơ hội tăng giá tài sản và bảo vệ vốn khỏi sự xói mòn của tiền tệ.

Ngân hàng Nhà nước bơm tiền thì nên đầu tư gì? 5 kênh đầu tư hưởng lợi khi lạm phát tăng 

Vậy đầu tư gì khi bơm tiền? Nếu Ngân hàng Nhà nước bơm tiền và lạm phát sắp tăng, việc tái cơ cấu danh mục là bắt buộc. Dưới đây là 5 kênh đầu tư bạn nên cân nhắc.

1. Kênh 1: Cổ phiếu (Thị trường chứng khoán) 

Thị trường chứng khoán thường là kênh hưởng lợi đầu tiên và nhanh nhất từ dòng tiền rẻ. Việc NHNN bơm tiền (nới lỏng tiền tệ) và nguy cơ lạm phát tăng cao buộc nhà đầu tư phải dịch chuyển vốn từ tài sản có thu nhập cố định (tiết kiệm) sang tài sản có khả năng tăng giá và có sức mạnh định giá.

Tại sao đầu tư chứng khoán lại hiệu quả khi Ngân hàng Nhà nước bơm tiền?

• Lãi suất thấp: Giảm chi phí vay cho doanh nghiệp, trực tiếp làm tăng lợi nhuận ròng. Dòng tiền tiết kiệm bắt đầu chảy sang chứng khoán vì lãi suất kém hấp dẫn.
• Định giá (P/E) tăng: Lãi suất thấp làm giảm chi phí vốn chủ sở hữu và Tỷ lệ chiết khấu trong các mô hình định giá. Về mặt lý thuyết, điều này làm tăng mức định giá (P/E) chấp nhận được của thị trường.
• Quyền định giá: Các doanh nghiệp mạnh có thể tăng giá bán hàng hóa để bù đắp chi phí lạm phát, do đó doanh thu và lợi nhuận danh nghĩa vẫn tăng trưởng.

Nếu vậy, nhà đầu tư nên đầu tư gì (ngành nào)?

• Ngành hưởng lợi từ lãi suất thấp: Chứng khoán (tăng thanh khoản, tự doanh), Bất động sản (giảm chi phí vốn vay).
• Ngành có sức mạnh về giá: Bán lẻ hàng tiêu dùng thiết yếu, Điện, Nước (những thứ có nhu cầu không co giãn).
• Ngành hưởng lợi từ lạm phát hàng hóa: Dầu khí, Phân bón, Hóa chất, Thép (nếu họ là nhà sản xuất thượng nguồn). Dầu khí, Phân bón, Hóa chất, Thép (hưởng lợi từ giá đầu vào tăng).

Lưu ý thực tế: Dù NHNN bơm tiền hỗ trợ thanh khoản, nhưng lợi suất trái phiếu chính phủ trong tháng 10/2025 vẫn tăng nhẹ ở các kỳ hạn 5 năm và 10 năm (lên mức 3,14% và 3,8%/năm). Lợi suất trái phiếu tăng có thể tạo áp lực cạnh tranh nhất định với thị trường cổ phiếu trong ngắn hạn. (Theo VnEconomy)

Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất là nếu NHNN bơm tiền quá đà, buộc phải “hút tiền” trở lại (tăng lãi suất đột ngột) để chống lạm phát phi mã, điều này sẽ tạo ra một cú sốc thanh khoản và thị trường gấu. 

2. Kênh 2: Bất động sản 

Đất đai là tài sản hữu hạn. Nguồn cung không thể tăng thêm, do đó giá trị khó bị giảm xuống bởi việc in tiền. Lạm phát làm tăng chi phí xây dựng (sắt, thép, xi măng), đẩy giá nhà mới lên cao. Giá trị BĐS của bạn cũng sẽ tăng theo để bảo toàn giá trị. Ngoài ra, nếu cho thuê, bạn có thể điều chỉnh giá thuê theo lạm phát.

Tuy nhiên, đầu tư BĐS cần vốn lớn, tính thanh khoản thấp. Thị trường bất động sản cũng cực kỳ nhạy cảm với lãi suất vay mua nhà. Nếu lãi suất tăng, thị trường sẽ đóng băng.

3. Kênh 3: Vàng 

Vàng là tài sản vật chất, hữu hạn, không thể bị “bơm” thêm theo ý muốn của chính phủ. Khi người ta mất niềm tin vào tiền giấy, họ tìm về vàng. Nó được coi là công cụ lưu trữ giá trị tối thượng, một “hợp đồng bảo hiểm” chống lại lạm phát và bất ổn kinh tế (bất ổn chính trị, chiến tranh).

Ví dụ:

• Trong lịch sử, năm 2008, khi xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, để cứu nền kinh tế, Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) đã áp dụng chính sách nới lỏng tiền tệ với các gói nới lỏng định lượng (QE) khổng lồ.  Nhà đầu tư lo sợ việc FED bơm tiền có thể dẫn đến lạm phát phi mã và mất niềm tin vào đồng USD, dòng tiền tháo chạy khỏi các tài khoản rủi ro và tìm đến vàng khiến giá vàng thế giới vượt 1.200 USD/oz và đỉnh là 1.900 USD/ oz (2011).

==> Giá vàng trong nước giai đoạn 2009 – 2010 cũng nhảy vọt tư 16.48 triệu đồng/ lượng (cuối 2007) lên mức 33 triệu – 35 triệu/ lượng (cuối 2010) và lần đầu tiên trong lịch sử giá vàng SJC lên đến 49 triệu/lượng (tháng 8/2011)

• Giai đoạn 2015 – 2018 – FED bắt đầu bình thường hóa chính sách (tăng lãi suất và dừng QE ), tức là chuyển từ bơm tiền sang hút tiền và thắt chặt tiền tệ. Dòng tiền chảy ngược lại: Lãi suất trái phiếu tăng, khiến các tài sản tạo ra thu nhập cố định (như trái phiếu) trở nên hấp dẫn hơn so với vàng (tài sản không sinh lãi).

==> Giá vàng đi vào giai đoạn điều chỉnh và dao động đi ngang hoặc giảm nhẹ (dưới 1,300 USD – 1,400 USD/oz), phản ánh sự ổn định trở lại của đồng Đô la Mỹ và sự tháo lui của nỗi sợ lạm phát. Giá vàng SJC điều chỉnh giảm mạnh và đi ngang quanh mốc 31–36 triệu đồng/lượng ở giai đoạn 2015 và sau đó tiếp tục đi ngang quanh mức 35 – 37 triệu đồng/ lượng trong giai đoạn 2016 – 2018. 

Để thấy, thực tế lịch sử chứng minh rằng vàng hoạt động như một công cụ phòng vệ lạm phát và tiền tệ hoàn hảo. Khi các ngân hàng trung ương thực hiện chính sách nới lỏng, rủi ro mất giá tiền tệ tăng cao, khiến vàng trở thành kênh đầu tư bắt buộc để bảo toàn giá trị vốn.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng vàng không tạo ra dòng tiền (lãi suất hay cổ tức). Lợi nhuận chỉ đến từ chênh lệch giá, và giá vàng có thể bị chi phối bởi các chính sách điều hành của ngân hàng trung ương và sự biến động của USD.

4. Kênh 4: Hàng hóa 

Đầu tư gì khi lạm phát tăng? Hãy đầu tư vào chính nguyên nhân gây ra lạm phát. 

Lạm phát thường bắt đầu từ việc tăng giá hàng hóa cơ bản (dầu mỏ, kim loại công nghiệp, nông sản). Đầu tư vào các quỹ ETF hàng hóa hoặc cổ phiếu của công ty khai thác/chế biến tài nguyên là cách hưởng lợi trực tiếp. Đầu tư vào các công ty thượng nguồn trong các ngành Dầu khí, Phân bón, Hóa chất cơ bản, Thép (ví dụ: các công ty khai thác mỏ) sẽ được hưởng lợi khi giá bán sản phẩm của họ tăng theo lạm phát.

Tuy nhiên, khi đầu tư vào hàng hoá, biến động giá cực kỳ cao. Giá hàng hóa phụ thuộc rất nhiều vào cung cầu toàn cầu, địa chính trị, và các yếu tố thời tiết (ví dụ: El Nino, thiên tai…).

5. Kênh 5: Đầu tư vào bản thân (Kỹ năng) 

Đây là kênh đầu tư chống lạm phát tốt nhất mà không ai nói với bạn. Đây là kênh đầu tư có ROE (Lợi nhuận trên vốn) cao nhất và ít rủi ro nhất.

Lạm phát làm tiền của bạn mất giá, nhưng không thể làm kỹ năng của bạn mất giá.Nếu bạn là một chuyên gia hàng đầu, bạn có quyền định giá đối với sức lao động của mình. Bạn có quyền đàm phán mức lương tăng tương ứng (hoặc cao hơn) tỷ lệ lạm phát để bảo toàn sức mua.

Thu nhập chủ động của bạn cũng chính là tài sản lớn nhất. Việc đầu tư vào học tập, chứng chỉ chuyên môn là cách tốt nhất để đảm bảo nguồn thu nhập này không bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế vĩ mô.

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về việc bơm tiền

1. “Ngân hàng Nhà nước bơm tiền” có phải là xấu?

Không. Đây là công cụ điều tiết vĩ mô cần thiết mà mọi ngân hàng trung ương trên thế giới sử dụng để “cứu” nền kinh tế khỏi suy thoái và kích thích tăng trưởng khi tín dụng bị tắc nghẽn. Nó chỉ trở nên tiêu cực khi được thực hiện quá mức hoặc sai thời điểm, dẫn đến tác dụng phụ là lạm phát cao và bong bóng tài sản.

2. Làm thế nào để biết Ngân hàng Nhà nước đang “bơm tiền” hay “hút tiền”?

Nhà đầu tư cần quan sát 2 tín hiệu chính từ NHNN:

• Qua kênh OMO (Thị trường mở): Nếu NHNN chào mua giấy tờ có giá/tín phiếu –> Đang bơm tiền (cung tiền ra thị trường). Ngược lại, nếu NHNN chào bán tín phiếu –> Đang hút tiền về.

• Qua Lãi suất điều hành: Nếu NHNN giảm các loại lãi suất (tái cấp vốn, OMO…) –> Tín hiệu Nới lỏng (Bơm tiền). Nếu NHNN tăng lãi suất –> Tín hiệu Thắt chặt (Hút tiền).

3. Bơm tiền ảnh hưởng thế nào đến tỷ giá (USD/VND)? 

Kết luận

Việc Ngân hàng Nhà nước bơm tiền là một tín hiệu vĩ mô quan trọng mà nhà đầu tư cần hiểu.  Nó báo hiệu một môi trường lãi suất thấp sắp tới, nhưng đi kèm với rủi ro lạm phát gia tăng. Trong bối cảnh này, việc “phòng thủ” bằng cách giữ tiền mặt là một chiến lược thua cuộc.

Thay vì hoảng sợ, nhà đầu tư thông minh sẽ hành động. Họ sẽ tái cơ cấu danh mục, giảm tỷ trọng tiền mặt và các tài sản có lãi suất cố định (tiết kiệm), đồng thời tăng tỷ trọng vào các tài sản có khả năng tăng trưởng và bảo vệ giá trị khỏi lạm phát như cổ phiếu, bất động sản và vàng.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Bài viết này tổng hợp thông tin và kiến thức tài chính chung nhằm mục đích tham khảo, không phải là và không thay thế lời khuyên đầu tư chuyên nghiệp. Thị trường luôn tiềm ẩn rủi ro, nhà đầu tư cần tự nghiên cứu và chịu hoàn toàn trách nhiệm về quyết định của mình.